Kırşehir Cacabey Gökbilim Medresesi

Kırşehir Cacabey Gökbilim Medresesi

Bilimin gizli bahçesi, Kırşehir'deki en önemli tarihi yapılardan biri olan Cacabey Medresesi 1272 yılında dönemin Kırşehir Valisi Nureddin Cibril Bin Caca tarafından matematik, fen ve astronomi eğitimi verilen bir medrese olarak yaptırılmıştır. Eşsiz mimarisinin yanı sıra özellikle güneş sistemindeki gezegenleri sembolize eden iç sütunceleri, rasat kuyusu, aydınlık feneri ve gözlem kulesi ile dikkatleri çeken Cacabey Medresesi astronomi eğitimi veren ilk merkezlerden biri ve belki de en önemlisidir. Günümüzde cami olarak kullanılan medresenin üç ayrı yerinde bulunan ve rokete benzeyen sütunceleri, yapının astronomi merkezi olarak faaliyet gösterdiğinin delili olarak gösterilmektedir.

Kırşehir'deki en önemli tarihi yapıların başında gelen ve il merkezinde bulunan Cacabey Gökbilim Medresesi, Anadolu Selçuklu Sultanı Kılıç Arslan oğlu Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde yapılmıştır. Medresede, ilk dikkati çeken, dış cephede ve köşelerde bulunan sütuncelerdir. Toplam üç adet olan sütuncelerin, roketin ateşleme ve fırlatma gösterdiğine inanılmaktadır. Anadolu Selçuklu Süsleme Sanatı'nın en güzel örneklerinden birisi olan ve ustanın adeta ruhunu işlediği çift renkli Taç Kapısı, yapının bir diğer dikkat çeken unsurdur. Taç Kapı'nın üzerine işlenen bazı şekiller, bugün tartışma konusu olmuştur. Özellikle Taç Kapı'nın girişindeki sütuncelerin başlıklarından sarkıtılan kürelerin, ay'ı ve güneşi sembolize ettiği, ayrıca alınlığın sağ ve sol alt köşesinde yer alan dairesel şekillerin ekvator çizgisini ve eksen eğikliğini gösterdiği üzerine yapılan yorumları tartışmaları doruk noktasına çıkarmıştır. Kur'anı Kerim'den ayetlerinde yer aldığı Taç Kapı'nın üzerinde ve türbe penceresinde bulunan süslemelerin, usta eller tarafından büyük bir itinayla işlenmiştir.

21 metre yüksekliğindeki gözlem kulesi, yapının güneybatı cephesine ve yapıdan 22 cm. uzaklıkta ve ayrı olarak inşaa edilmiştir. Tuğladan örülü gözlem kulesinin üst tarafında zikzaklı süslemeler yer alırken, alt tarafında zikzaklı süslemeler yer alırken, alt tarafında düz süslemeler görülmektedir. Düz süslemeler arasına yerleştirilen firuze rengi çinilerden dolayı günümüzde camii olarak kullanılan medreseye, halk arasında ''Cıncıklı Camii'' de denilmektedir.

İç mekanda ise, avlunun ortasında gökbilim incelemelerinin yapıldığı rasat kuyusu ile hemen üzerinde aydınlık feneri yer almaktadır. Ayrıca, eğitim amaçlı yapılmış 8 adet öğrenci odası bulunmaktadır. Aynı zamanda koni ve kürelerin üst üste bindirilmesiyle oluşmuş, ana yapının köşelerinde yer alan sütuncelerin, güneş sistemindeki gezegenleri sembolize ettiği düşüncesi oldukça yaygındır. Ayrıca, bugün bütün ihtişamı ve gizemi ile ayakta duran ve atalarımızdan mukaddes bir emanet olarak bizlere miras kalan Cacabey Gökbilim Medresesi'nin, Dünya Astronomi Mirası Listesi'ne alınması için çalışmalar başlatılmıştır. Kırşehir'e büyük eserler bırakan ve bilime böylesine değer veren Caca Bey'inde türbesinin de bulunduğu medrese, bugün birçok ziyaretçinin ilgi odağı olmuştur.